English

GDPR (General Data Protection Regulation – Te tua ae tabangaki iaon kamanoan/tararuan te data)

Te tua ae tabangaki ibukin kamanoan rongorongo (data) – e nang kinaki n arana ae te GDPR – e karaoaki n taian rabwata n te aonnaba ae a process te rongorongo ae kaineti nakon temanna ma temanna (personal data) aika a kaina te European Union (EU), e karikia bwa te moan tua i aon kamanoan rongorongo n te aonnaba. Karaoana n te moan tai e boboto i aon te koaua ae a mwaiti bitineti aika waaki man tokin te aba (boarder) teuana nakon teuana, e karaoa te tua ao te inaomata (rights) ibukin kamanoan rongorongo ae titebo ni kabuta te aonnaba bwa a nang bongana bon nakoia tabo n makuri ke bon aomata. Rikiraken te digital economy (karaoan te bitineti online ni kabonganan te kaombiuta) e a karaoaia naba bwa e a nang kakawaki te tararua bwa e na tauraoi ibukin rongorongo, ao te aomata are e kaineti nakoina.   

Ngkana am kambwana/tabo n makuri e bwaka ian te kabwarabwara ae ieta, e mena ian te tua bwa ko na karaoa tabem n ira tuan te GDPR. Te GDPR e nang kabwarabwara bwa nake a tararua ke babairei rongorongo, a na kaotia bwa ngaia ae a tabe ma rongorongo akanne. Te ongotaeka ke iran aikai e kainanoa am tabo n makuri bwa e na rinanoni ana waaki ni babaire bwa e na kanga n tararua aron kamanoan te rongorongo i nanon rabwata aika mwaiti. Teuana bon rinanoan taian boraraoi (contracts) ao kakatauraoi aika a tia ni wene ngkana ko tibwa te rongorongo ma rabwata aike tabeua.

Te kataratara aio e katerei ana kibunikora te GDPR ni buokiko ni kaotako iaon te framework ae eti ian te tua n te EU. Bon ibukia nake a katabeaki ibukin kamanoan ao tararuan rongorongo n te bong teuana ma teuana.

Antai ae kaineti nakoina te GDPR?

Te GDPR e kaineti nakoia taian ‘controllers’ ao ‘processors. Te controller ngaia ae e taekinna bwa e kanga ao bukin tera rongorongo aika kaineti nakoin temanna e processed ao te processor e mwakuri ibukin te controller.

Ngkana ngkoe te processor, te GDPR e katuka te tabe ae onoti ibukim ae riai ian te tua; te katoto, ko kainanoaki bwa ko na teimatoa n record rongorongo aika kaineti nakon temanna ao ni karaoi taian kakamwakuri (activities). Bon ngkoe ae kona bukintaeka ian te tua ngkana ko urua tuan katabeakim aio. Aikai bwai aika tibwa kainanoaki ian te GDPR ibukin katabeaia processors.

Ma ngkana ngkoe te controller, ko aki bebete man katabeam ngkana te processor e rekereke ma am mwakuri – te GDPR e katuka riki taian tabe i aom n ataia bwa am contract ma taian processor e ira nanon te GDPR.

Te GDPR e kaineti ma te processing ae karaoaki man rabwata aika mwakuri ian te EU. E kaineti naba nakon taian rabwata i tinanikun te EU aika a anga bwai (goods) ao mwakuri (services) nakoia aomata n te EU.

Te GDPR e aki kaineti nakon tabeua waki ma kakamwakuri ni ikotaki ma taian waki aika mena ian te Law Enforcement Directive, te waki i bukin kamanoan te aba man mwakuri ni ioawa (national security) ao te process ae karaoaki irouia aomata ibukin kakamwakuri ibukia ma kain mwengaia.

Tera te rongorongo ae kaineti te GDPR nako iai?

Rongorongo ae kaineti nakon te aomata.

Te GDPR e kaineti nakon ‘rongorongo ae kaineti nakon temanna te aomata’. Ma, kabwarabwaran te GDPR e nang bwarabwara raoi ao e matata bwa te rongorongo n aekakin te online identifier -te katoto an IP address-e kona n rin n rongorongo ae kaineti ma temanna, iango te bitaki n te technology ao te waki taian organisation a rikoi rongorongo ibukia aomata.

Ibukin angia tabo n makuri, kawakinan HR records, araia taan bobwai ke rongorongon aia tabo ni maeka ke aia nambwa n te tareboon ao a mwaiti riki, te bitaki nakon kabwarabwaran te taeka e riai ni karaoa teuana te kaokoro. Ko kona n iangoia bwa ko kawakina te rongorongo ae bwaka ian ana karinan te DPA, ena bon bwaka naba ian ana karinan te GDPR.

Te GDPR e kaineti ma rongorongo ae kaineti nakon temanna ae kawakinaki n te kaombiuta ke ae kawakinaki n te file ike rongorongo aikai ko kona n roko iai nakon aia criteria ae onoti ibukia.

Rongorongo ae kaineti ma temanna aika a tia n pseudonymised (aki kona n ataki bwa rongorongoia antai) – te katoto, a key-coded- a bwaka ian ana karinan te GDPR ma aio e nakon ae kangangana bwa e na anganaki temanna ma temanna te pseudonym.

Rongorongo aika kaineti nakon temanna ae a riai ni kamanoaki man te niniaki.

Te GDPR e arana te rongorongo ae kaineti nakon temanna ae a riai ni kamanoaki man te niniaki nako bwa “te rinan ae nang okoro man kakawaki ibukin rongorongo aika a kaineti ma temanna” (Noora Article 9).

Te katoto, te rinan ae nang okoro man kakawaki aio e ti karinaki iai te genetic data, biometric data ike e karaoaki ni kona n ata ao ni kina temanna ma temanna.

A aki rin rongorongo ae kaineti ma temanna n rekereke ma te rekenikai man karaoan mwakuri ni ioawa, ma te tararua e bon titebo naba nakon karaoana (Noora Article 10).